De bijnieren produceren diverse hormonen die nodig zijn om essentiële functies van het lichaam in stand te houden.
Denk hierbij aan de reactie op stress en het evenwicht tussen water- en zout in het lichaam. De bijnieren worden aangestuurd door hormonen van de hypofyse.
De bijnieren bestaan uit twee delen, het bijniermerg en de bijnierschors. Deze delen verschillen van elkaar, zowel wat betreft structuur, functie als ontwikkeling. De klier bestaat voor tachtig tot negentig procent uit bijnierschors, het buitenste deel. Deze omsluit volledig het binnenste gedeelte, het merg.
De cellen in de bijnierschors geven de volgende hormonen af: Cortisol, Aldosteron en Androgenen of mannelijke geslachtshormonen (veel minder androgenen dan door de mannelijke geslachtsorganen).
Het bijniermerg produceert de zogeheten catecholaminen: Noradrenaline (norepinefrine) en Adrenaline (epinefrine).
Betekenis
De Ziekte van Cushing is een aandoening waarbij de bijnieren teveel het hormoon cortisol produceren.
Eerste onderzoek
De voornaamste klacht is in het algemeen veel drinken en plassen.
Bij het algemene onderzoek valt er weinig op behalve een dikke buik en wat dunne vacht.
De urine is te waterig en in het bloed is één van de “leverwaarden” verhoogd.
De urine bevat teveel cortisol.
Wat is Cortisol?
Cortisol is het zogenaamde stress-hormoon dat in de bijnieren wordt gemaakt onder invloed van het hersenaanhangsel (de hypofyse). Deze klier zit onder de hersenen. Als er teveel cortisol in het bloed zit dan spreken we van de “ziekte van Cushing” of “hyperadrenocorticisme”.
Bij honden is in 85% van de gevallen van Cushing een te hard werkende hypofyse de oorzaak, in de andere gevallen zijn het de bijnieren zélf die te hard werken (tumor) óf een medicatie met prednisolon die te hoog en te lang is. Prednisolon is een medicijn dat dezelfde werking heeft als Cortisol.
Symptomen
Symptomen van het syndroom van Cushing (niet alle verschijnselen hoeven op hetzelfde moment aanwezig te zijn):
- veel drinken en plassen,
- veel eten,
- een gezwollen buik (door vergrote lever en vocht vasthouden),
- dunne huid met kaalheid, vooral in de flanken,
- vetstapeling onder de huid met name rond de buik,
- spierverzwakking,
- suikerziekte,
- verminderd uithoudingsvermogen.
Behandeling
Behandeling van de ziekte van Cushing is goed mogelijk en kan op een aantal manieren.
– Operatieve behandeling
Een tumor aan de bijnieren kan operatief worden verwijderd.
Een hypofyse tumor kan ook operatief worden verwijderd. Deze operatie wordt alleen in Utrecht uitgevoerd en is erg kostbaar.
– Medicamenteuze behandeling
- Lysodren:
Deze tabletten vernietigen de bijnierschors. Het toedienen ervan moet met de nodige voorzorgen worden gedaan. Ze mogen bijvoorbeeld niet door zwangere vrouwen en kinderen worden gegeven. - Vetoryl:
Dit medicijn verhindert in de bijnier het aanmaken van cortisol en daarmee de hierboven genoemde symptomen. Een eventuele oorzaak (tumor in hypofyse of bijnier) verdwijnt hiermee natuurlijk niet!
Betekenis
Heel kort gezegd: De ziekte van Addison is het tegendeel van de ziekte van Cushing. Waar bij de laatste de bijnier te hard werkt, werkt in het geval van Addison de bijnier te traag. Het is een hormonale aandoening waarbij een te weinig aan cortisol wordt aangemaakt in de bijnieren.
Eerste onderzoek
De meeste honden komen met vage klachten die ook bij andere ziektes kunnen passen. Stress leidt vaak tot plotselinge verslechtering van de hond: de hond is al langere tijd te rustig en wordt plotseling heel ziek.
De symptomen in de eerste fase kunnen zijn:
- Slechte eetlust, futloos, depressief
- Braken, diarree, buikpijn
- Bloed bij braken of ontlasting
- Veel drinken en plassen
- Spierzwakte, spiertrillingen, dronkenmansgang
- Afvallen, uitdroging
- Epileptische aanvallen
Na het geven van een infuus en/of prednison-achtige medicijnen knapt de hond vaak snel op.
Als een hond met de ziekte van Addison instort, kan hij dezelfde symptomen laten zien die hierboven staan maar in veel ernstiger mate. De hond heeft vaak een trage hartslag wat dan weer niet past bij de ernst van de ziekte.
Honden kunnen aan de ziekte van Addison overlijden, als de verschijnselen niet tijdig worden onderkend.
Behandeling
De hond wordt behandeld met twee soorten tabletten (cortison en fludrocortison) en moet de tabletten de rest van zijn leven twee keer per dag krijgen toegediend. Als het niet lukt om tabletten te geven, bijvoorbeeld omdat de hond overgeeft, moeten de medicijnen per injectie worden gegeven. Als dit niet gebeurt, komen alle verschijnselen terug.
Het instellen van de medicijnen (het vaststellen van de juiste dosering) gebeurt op basis van het gedrag van de hond, een lichamelijk onderzoek en een bloedtest.
Met een goede medische behandeling worden honden met de ziekte van Addison net zo oud als hun gezonde soortgenoten.